Natura i duchowość. Carl Borromäus Ruthart (1630–1703)

Carl Borromäus Ruthart, o którego pierwszej połowie życia niewiele wiadomo, urodził się w Gdańsku w rodzinie krawca. Uczył się poza Prusami Królewskimi. W latach 50. rozpoczął karierę malarza we Włoszech, którą kontynuował w Antwerpii, później Regensburgu i Wiedniu. W 1672 roku zrezygnował z kariery, wyjechał do Rzymu, gdzie został celestyńskim mnichem – odtąd Ojcem Andreasem. Na początku żył w klasztorze św. Euzebiusza, później przeniósł się do klasztoru Najświętszej Marii Panny Collemaggio w l’Aquila, mieszkał także w klasztorze w Sulmonie. Resztę życia spędził w Abruzji, zmarł w 1703 roku. Wybór klasztoru celestynów zapewne nie był bez znaczenia. Święty Celestyn – założyciel zakonu, pustelnik – został papieżem i był pierwszym, który z tronu Piotrowego zrezygnował, odrzucił także wszelkie przywileje i zaszczyty na rzecz życia duchowego.

Ruthart był cenionym malarzem animalistą, specjalizował się w scenach polowań i walk zwierząt, tematyce cieszącej się ogromnym powodzeniem wśród możnych. Takie obrazy podkreślały status ich właścicieli, ale też odwoływały się do kartezjańskiej idei panowania rozumu nad emocjami, często zawierały wątki moralistyczne i wanitatywne; te ostatnie są szczególnie widoczne w dziełach Rutharta.

Artysta był bystrym obserwatorem świata zwierząt, prawdopodobnie miał okazję obserwować je z natury u swych zleceniodawców. Z kolei obecne w jego dziełach wątki związane z duchowością najpewniej były mu osobiście bliskie, na co wskazuje jego dalsza droga życiowa.

Wystawa będzie się koncentrować na tym okresie życia artysty, kiedy był celestyńskim mnichem w L’Aquila. Zostaną pokazane trzydzieści dwa niewypożyczane wcześniej obrazy z kolekcji Nazionale Museo d’Abruzzo. Wśród nich są dzieła o tematyce animalistycznej, a także obrazy prezentujące sceny z życia świętych Celestyna i Benedykta, bozzetta płócien, które artysta wykonał dla kościoła Najświętszej Marii Panny Collemaggio w l’Aquila.

Wystawa w Muzeum Narodowym w Gdańsku, organizowana wspólnie z Museo Nazionale d’Abruzzo, jest pierwszą monograficzną prezentacją obrazów Carla Borromäusa Rutharta w Polsce. Dzieła artysty znajdują się w kolekcjach muzeów na całym świecie. Do dzisiaj są chętnie kupowane na rynku antykwarycznym.

Na miejsce ekspozycji został wybrany Wielki Refektarz dawnego klasztoru franciszkanów, siedziby Oddziału Sztuki Dawnej MNG, który przez ostatnie kilkanaście miesięcy był gruntownie remontowany.

Kuratorki wystawy: prof. Lucia Arbace, dr Magdalena Mielnik, prof. Filippo Maria Ferro

Carl Borromäus Ruthart (Gdańsk 1630?– 1703 L’Aquila), Walka niedźwiedzia z lampartem, 1660-1670, płótno, technika olejna, fot. © MNG

Carl Borromäus Ruthart (Gdańsk 1630?– 1703 L’Aquila), Walka niedźwiedzi i psów, 1660-1670, płótno, technika olejna, fot. © Narodna Galerija Lublana

Carl Borromäus Ruthart (Gdańsk 1630?– 1703 L’Aquila), Święty Antoni odwiedza Świętego Pawła, pierwszego pustelnika, na pustyni, 1665-1667, płótno, technika olejna, fot. © Galleria Porcini

Carl Borromäus Ruthart (Gdańsk 1630?– 1703 L’Aquila), Święty Benedykt wyławia motykę z mokradła, płótno, technika olejna, L’Aquila, fot. © Museo Nazionale d’Abruzzo

Carl Borromäus Ruthart (Gdańsk 1630?– 1703 L’Aquila), Święty Egidiusz ratuje jelenia przed myśliwymi, płótno, technika olejna, L’Aquila, fot. © Museo Nazionale d’Abruzzo

Carl Borromäus Ruthart (Gdańsk 1630?– 1703 L’Aquila), Pelikan, płótno, technika olejna, L’Aquila, fot. © Museo Nazionale d’Abruzzo