KNOTS AND PATTERNS. Odkrywanie krajobrazów dziedzictwa tekstylnego poprzez database storytelling
W dniach 5-9 maja 2025 uczestniczki i uczestnicy projektu „Knots and Patterns” ze Słowenii, Grecji i Polski spotkali się w Janinie w Grecji na intensywnych warsztatach database storytellingu (opowiadanie historii ukrytych w danych). Polskę reprezentowały Anna Ratajczak-Krajka, p.o. kuratora Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku i artystki Julia Ciunowicz, Karolina Inka Fischer, Jadwiga Ligęza, Aleksandra Skorupkai Laura Wankiewicz.
Warsztaty zostały zrealizowane w Katedrze Sztuk Pięknych i Nauk Artystycznych Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu w Janinie. Piętnaścioro młodych artystek i artystów zajmujących się tematami związanymi z tkaniną poznało jakie znaczenie mają badania i opowiadanie historii w swojej pracy.
Uczestnicy odbyli podróż do korzeni tradycyjnych kobiecych rzemiosł związanych z tkaninami, charakterystycznych dla wieloetnicznych okolic Janiny. Poruszając się szlakiem dawnych społeczności pasterskich wyruszyli w region Zagori wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, w góry Pindus w Epirze. Odwiedzili “Rizario Handicraft Center” w Monodendri, które zajmuje się edukacją tkacką i haftem. Zwiedzili niewielkie muzeum fotografii tuż obok. Kolejną odwiedzoną instytucją było „Ecomuseum Zagori” w Ano Pedina, zajmujące się zrównoważonym rozwojem, ekofeminizmem i badaniem transhumancyjnego pasterstwa i dziedzictwa kulturowego lokalnych społeczności. Stamtąd grupa wyruszyła na szlak przez góry, uczestnicząc w ekoakustycznym spacerze wśród natury. Celem była „Rokka” – przestrzeń poświęcona tradycyjnemu przetwarzaniu wełny, tkactwu i filcowaniu, ale też ekologiczna agroturystyka. Artyści wzięli udział w warsztatach pracy z wełną od oczyszczania, zgrzeblania, gręplowania przez przędzenie, farbowanie naturalnymi barwnikami, aż po tkanie, filcowanie i haftowanie.
O projekcie / about project:
Oddział Etnografii MNG jest partnerem w międzynarodowym projekcie „Knots and Patterns” (Węzły i Wzory) wraz z BIEN Textile Art Biennial ze Słowenii oraz BOWB Biennale of Western Balkans z Grecji.
Partners: BIEN Textile Art Biennial (Carnica Institute), National Museum in Gdańsk – Department of Ethnography, Biennale of Western Balkans.
Knots and Patterns to wspólnie realizowany przez trzy instytucje projekt promujący i chroniący europejskie niematerialne dziedzictwo kulturowe w zakresie wiedzy i praktyk tekstylnych w kontekście zrównoważonego rozwoju poprzez opracowanie praktyki i metodologii opowiadania historii za pomocą baz danych.
W trakcie trwania projektu (2025-2026) partnerzy ze Słowenii, Grecji i Polski opracowują program badań partycypacyjnych dla zespołów artystów i badaczy, aby krytycznie zastanowić się nad zrównoważonymi metodami produkcji dziedzictwa tekstylnego, angażując lokalne społeczności, które je chronią, oraz ich przestrzenie i krajobrazy zbiorowej pamięci. Celem jest dokumentowanie lokalnego dziedzictwa tekstylnego za pomocą mediów wizualnych, tekstowych lub audio oraz nowych mediów, takich jak szkice, fotografia, pejzaże dźwiękowe, sztuka wideo, poezja, 3D i inne. Proces ten odbywa się poprzez badania terenowe, z wykorzystaniem metod etnograficznych i badań partycypacyjnych. Celem jest wspieranie opartego na etyce zrozumienia i doświadczania dziedzictwa tekstylnego jako żywych praktyk i wiedzy związanych z lokalnymi społecznościami i ich środowiskami praktyki.
Efektem projektu będzie stworzenie baz danych, które w formie uporządkowanych otwartych danych będą zawierały cyfrowe zapisy twórczości artystów i osób zajmujących się kulturą, a także opracowanie otwartej metody cyfrowego opowiadania historii (database storytelling), która wykorzystuje te bazy danych i prezentuje je za pomocą cyfrowej kartografii w interaktywnym interfejsie mapy zaprojektowanym z myślą o odkrywaniu nowych treści.
Program obejmuje serię webinariów poświęconych reprezentacji danych i cyfrowemu storytellingowi w dziedzinie niematerialnego dziedzictwa kulturowego, trzydniową wyprawę warsztatową do Ioanniny (Grecja) w celu rejestrowania dziedzictwa tekstylnego za pomocą środków artystycznych i partycypacyjnych, sześciotygodniowe rezydencje artystyczne poświęcone wspólnemu tworzeniu dzieł sztuki związanych z lokalnym dziedzictwem tekstylnym w Kranju (Słowenia), Gdańsku (Polska) i Ioanninie oraz kuratorowaną wystawę objazdową prezentującą powstałe dzieła sztuki i dokumentację.
Knots and Patterns is a collaborative project promoting and preserving the European intangible cultural heritage of textile knowledge and practices in the context of sustainability, by developing database storytelling as a practice and methodology.
During the project (2025-2026) partners from Slovenia, Greece, and Poland develop a participatory research programme for teams of artists and researchers to critically reflect on sustainable methods of textile heritage production, engaging with local communities that safeguard them, and with their spaces and landscapes of collective memory. The aim is to document local textile heritages through visual-, textual- or audio-based media and new media, such as sketches, photography, soundscapes, video art, poetry, 3D, and more. This process is carried out through fieldwork research, employing ethnographic methods and participatory research. The objective is to foster an ethically grounded understanding and experience of textile heritage as living practices and knowledge connected to local communities and their environments of practice.
The project’s outcome is the creation of databases that digitally record the creative documentation of artists and cultural professionals in the form of structured open data by employing crowdsourcing, and the development of an open-source digital storytelling approach (database storytelling) that utilises these databases and presents them through digital cartography in an interactive map interface designed for exploratory discovery.
The programme includes a webinar series exploring data representation and digital storytelling in the field of intangible cultural heritage, a 3-day workshop expedition in Ioannina (Greece) recording textile heritage by artistic and participatory means, 6-week residencies for collectively creating art connected with local textile heritages in Kranj (Slovenia), Gdansk (Poland) and Ioannina, and a curated travelling exhibition presenting the produced artworks and documentation.
Tying the European Cultural Landscapes with KNOTS AND PATTERNS.
Exploring textile heritage landscapes through database storytelling.
Współfinansowane ze środków Unii Europejskiej. Projekt realizowany w ramach Programu Kreatywna Europa.
Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). Unia Europejska ani EACEA nie ponoszą za nie odpowiedzialności.
Funded by the European Union. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or the European Education and Culture Executive Agency (EACEA). Neither the European Union nor EACEA can be held responsible for them.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
