Olga Boznańska i… malarstwo polskie XIX i początku XX wieku z kolekcji Muzeum Narodowego w Gdańsku

Czas trwania: 2.08.2025 – 29.03.2026
Miejsce: Oddział Sztuki Nowoczesnej, Pałac Opatów w Oliwie

Muzeum Narodowe w Gdańsku przegląda magazyny i wyciąga z nich dawno niewidziane przez naszą publiczność dzieła, gromadzone w zbiorach przez dziesiątki lat. Pragniemy pokazywać je w ramach  serii „Kolekcja” – szeregu wystaw czasowych organizowanych w naszych różnych oddziałach. Tym razem mamy ogromną przyjemność zaprezentować bezcenny zbiór malarstwa z przełomu XIX i XX wieku z kolekcji Oddziału Sztuki Nowoczesnej, Pałacu Opatów w Oliwie.

W zbiorach Muzeum znajduje się niewielki, lecz niezwykły w swojej warstwie artystycznej zbiór malarstwa polskiego XIX i początku XX wieku, który trafił tu wskutek zmian geopolitycznych. Dopiero po 1945 roku Muzeum Narodowe w Gdańsku (wówczas jako Muzeum Pomorskie) zaczęło gromadzić obrazy artystów polskich. Pierwsze dzieła były darami Ministerstwa Kultury i Sztuki, a działania te miały podłoże natury ideologicznej – chodziło o stworzenie wizerunku Gdańska jako miasta polskiego. W ten sposób budowano nową tożsamość miasta, niejako wtórnie uzupełniając jego muzealne zasoby o dokonania rodzimych twórczyń i twórców. To, co przede wszystkim łączy tę kolekcję, to znane i chętnie oglądane dzieła najważniejszych narodowych malarek i malarzy.

Bezpośrednim impulsem do prezentacji tej kolekcji jest również fakt, że Patronką roku 2025 jest Olga Boznańska. W naszych zbiorach nie mogło zabraknąć obrazów jednej z najważniejszych przedstawicielek sztuki portretu i modernizmu. To właśnie postać tej wybitnej artystki i jej twórczość stała się bezpośrednią inspiracją do naszej opowieści o malarstwie polskim przełomu wieków.

Wystawa skupia się na dorobku artystów, którzy trwale wpisali się w kanon sztuki narodowej. Prace zgromadzone w gdańskim Muzeum reprezentują szerokie spektrum stylów i nurtów: od romantyzmu, poprzez realizm i symbolizm, aż po Młodą Polskę, ukazując bogactwo i różnorodność sztuki tego okresu. Każde z prezentowanych dzieł to nie tylko arcydzieło samo w sobie, ale także świadectwo epoki, która obfitowała w przemiany społeczne, kulturowe i artystyczne.

Na wystawie będzie można podziwiać dzieła takich twórczyń i twórców jak: wspomniana już Olga Boznańska, której portrety do dziś fascynują psychologiczną głębią, czy Piotr Michałowski, którego sceny batalistyczne i dynamiczne portrety konne są kwintesencją malarstwa romantycznego. Mistrzowski symbolizm odnajdziemy w obrazach Jacka Malczewskiego. Na wystawie znajdą się też płótna Stanisława Wyspiańskiego z jego niezrównaną dynamiczną kreską, oraz entuzjastów intensywnej plamy barwnej, jak u Józefa Pankiewicza, Juliana Fałata, Władysława Ślewińskiego czy Wojciecha Weissa.

Ekspozycję wzbogacą unikatowe fotografie z początku XX wieku, pochodzące ze zbiorów Gdańskiej Galerii Fotografii. Prace Jana Bułhaka, jednego z pionierów polskiej fotografii artystycznej, Stanisława Filiberta Fleury’ego oraz Tadeusza Rzący nie tylko dokumentują minioną epokę, ale również same w sobie stanowią dzieła sztuki. Ich obecność pozwala na głębsze zrozumienie kontekstu wizualnego czasów, w których powstawało prezentowane malarstwo.

Całość ekspozycji zamknie klamra narracyjna w postaci wideoartu i obrazów Katarzyny Swinarskiej, które świadomie wchodzą w dialog z postacią Olgi Boznańskiej. Tworzą one fascynującą perspektywę skłaniającą do refleksji nad ponadczasowością sztuki.

Kuratorka wystawy: Małgorzata Paszylka-Glaza (Dział Kolekcja Sztuki Nowoczesnej, Oddział Sztuki Nowoczesnej MNG)
Współpraca kuratorska: Marta Cyuńczyk (Dział Organizacji Wystaw), Kacper Nadolski (Dział Teatralny, Oddział Sztuki Nowoczesnej)