Oddział Etnografii
Muzeum Narodowe w Gdańsku
Na początku czerwca (4–10.06.2025) zespół Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku odwiedził instytucje kulturalne w Islandii w ramach projektu „Obieg Wody – wizyty studyjne”, realizowanego w ramach programu Kultura Inspirująca 2025–2026, finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Islandzkimi partnerami projektu są: The Norwegian House – Regional Museum of Snæfellsnes, Library of Water oraz Síldarminjasafn Íslands – Muzeum Śledziowego Dziedzictwa w Siglufjörður. Partnerem po stronie polskiej jest Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Projekt został objęty honorowym patronatem Ambasady RP w Reykjaviku.
Wizyty studyjne stanowiły pierwszy krok w budowaniu wspólnej platformy artystycznej i badawczej między zaangażowanymi instytucjami. W ramach przyszłych działań Muzeum Narodowe w Gdańsku planuje zaprosić młodych artystów związanych z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku do stworzenia audiowizualnego performansu inspirowanego krajobrazami przyrodniczymi, kulturą ludową, dziedzictwem niematerialnym oraz tradycyjnym rzemiosłem Polski i Islandii. Projekt szczególną uwagę poświęca wymienionym tematom w kontekście zmian klimatycznych oraz ich wpływu na lokalne środowisko i praktyki kulturowe. Efektem działań artystycznych będą audiowizualne instalacje site-specific, wyświetlane w islandzkich i polskich instytucjach.
Proces twórczy będzie rozwijany pod kuratorskim nadzorem zespołu Oddziału Etnografii we współpracy z islandzkimi partnerami. Instytucje udostępnią artystom swoje zbiory związane z tradycyjnym rybołówstwem i życiem ukształtowanym przez wodę, a także wesprą proces pozyskiwania relacji i świadectw dotyczących rytuałów rybackich – zarówno dawnych, jak i współczesnych. Temat wody i transformacji środowiska spowodowanej kryzysem klimatycznym stanie się symbolicznym i koncepcyjnym łącznikiem między Polską a Islandią. Poprzez wspólną twórczość projekt ma na celu pogłębienie dialogu między dziedzictwem kulturowym a współczesnymi wyzwaniami.
Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku posiada duże doświadczenie w realizacji międzynarodowych projektów łączących dziedzictwo kulturowe ze współczesnymi problemami globalnymi. W latach 2021–2023 realizował projekt „Schronienie – Klimat, Migracje, Dziedzictwo”, współfinansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014–2021 oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu „Kultura”, Działanie 2: „Poprawa dostępu do kultury i sztuki”. Wiele działań ww. projektu było współtworzonych przez studentów, którzy – odnosząc się do wpływu zmian klimatycznych na dziedzictwo kulturowe, zmiany społeczne i procesy migracyjne – wykreowali niezwykłe prace i wydarzenia. Przykładami mogą być:
-
projekt studencki „Shelter – learning by doing!”, który powstał we współpracy Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej z OE MNG;
-
multimedialna wystawa fotografii „Dysonans” studentek i studentów z naukowego koła fotograficznego f11 z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku;
-
wystawa „Ostoje. Etno x Foto ASP GDA” – kolaże stworzone z archiwalnych materiałów Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku przez studentów Wydziału Rzeźby i Intermediów ASP Gdańsk;
-
badania etnograficzne we Władysławowie, zrealizowane przez osoby studenckie z Instytutu Antropologii i Etnologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Szersze informacje dostępne są na stronie: https://schronienie.mng.gda.pl.
W ramach swoich działań badawczych, kulturalnych i edukacyjnych muzeum często zaprasza do współpracy artystów współczesnych, których wnikliwe spojrzenie i wrażliwość pozwalają rzucić nowe światło na poruszane tematy:
-
prace stworzone na wystawę „Schronienie: dobrostan” artystek i artystów norweskich z Trøndelag Bildende Kunstnere (TBK) z Trondheim, niemieckich i polskich (Eva Ballo & Inga Skålnes, Ludomir Franczak, Linn Halvorsrød, Agnieszka Kurkowska, Pål Lersveen, Florian Tuercke, Anita Wasik, Leiken Vik);
-
koncert będący efektem współpracy organisty Karola Mossakowskiego i artysty interdyscyplinarnego Ludomira Franczaka w formie muzyczno-wizualnego widowiska, łączącego improwizacje organowe z towarzyszącymi im obrazami z montowanej na żywo multimedialnej projekcji;
-
performance „Choreografia roślin” wg koncepcji Uli Zerek w formie audialnego spaceru po parku Oliwskim w Gdańsku, gdzie uczestnicy, korzystając ze słuchawek, podążali za narracją prowadzącą do tworzenia relacji z otaczającymi elementami parku;
-
praca choreograficzna Dany Chmielewskiej „Partytura dla wszechogarniającej fali”, oparta na choreografii ciała, przestrzeni i dźwięku;
-
projekt „Panta Rhei” niemieckiego artysty audiowizualnego i dźwiękowego oraz konstruktora autorskich instrumentów Floriana Tuercke, na który złożyła się instalacja dźwiękowa oraz koncert (kompozycja oparta na ścieżkach rzek – od ich źródeł aż do ujścia w Morzu Bałtyckim).
Celem projektu „Obieg Wody – wizyty studyjne” było zainicjowanie długofalowej współpracy i wymiany kulturalnej między Islandią a Polską.
Mamy nadzieję, że projekt będzie się dalej rozwijał i że prace młodych polskich artystów z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku już wkrótce będą dostępne dla islandzkiej publiczności.
